Page 4 - ekitap

1. ÜNİTE KAVRAMLARI

♦ Ateşemiliterlik: Bir konsolosluğa yani elçiliğe bağlı uz- ♦ Islahat: Çeşitli alanlarda yeniden yapılanma, bozulan
man askerlere verilen isimdir. kurumları çağdaş ihtiyaçlara göre eski haline getirme ve

♦ Bildiri: Genellikle bir konuyu, bir sorunu veya bir fikri yenileme faaliyet ve düşüncelerini ifade eden terimdir.
tanımlamak, açıklamak veya duyurmak amacıyla yazılmış ♦ Jön Türkler: Osmanlı Devleti’nde 1880’li yıllardan iti-
kısa ve öz metinlerdir. baren toplumun genç ve eğitimli kesimlerinden oluşan
♦ Cemiyet: Belirli bir amaç etrafında bir araya gelmiş insan grupları ifade etmek için kullanılır. Jön Türklerin temel
topluluğu, dernek veya kuruluştur. hedefi Kanun-i Esasinin yürürlüğe konularak meşruti dü-
zenin yeniden sağlanması olmuştur.
♦ Denge Politikası: Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. ve 20.
yüzyılda Avrupa devletlerinin arasındaki çıkar çatışmala- ♦ Kanun-i Esasi: Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk ve son
rından yararlanarak varlığını devam ettirme politikasına anayasasıdır.
denir. ♦ Kuvvetler Ayrılığı: Devletin temel yetkilerinin (yasama,
♦ Diplomasi: Uluslararası siyasî ve hukukî iletişimdir. yürütme, yargı) birbirinden bağımsız ve ayrı organlar tara-
fından kullanılması ilkesidir. Güçler ayrılığı, devletin keyfi
♦ Düyûn-u Umumiye: Genel Borçlar İdaresi anlamına ge- yönetimini engellemeyi ve özgürlükleri korumayı amaçlar.
len bu kurum 1881-1928 yılları arasında Osmanlı Devle-
ti'nin dış borçlarını denetlemiştir. ♦ Mektep: Osmanlılar’da çocuklara temel eğitimin verildiği
yerdir.
♦ Etnik Yapı: Bir toplumda yaşayan farklı etnik grupların
dağılımını ve özelliklerini ifade eder. Dil, din, kültür ve ♦ Meşrutiyet: Devletin başında bir hükümdarın (kral, pa-
köken gibi unsurlar etnik yapıyı belirler. dişah vb.) bulunduğu ancak yetkilerinin bir anayasa ve
seçilmiş bir parlamento tarafından sınırlandığı yönetim
♦ Ferman: Hükümdarın tuğrasını(imza) taşıyan yazılı emir.
şeklidir.
♦ Gayrimüslim (Azınlık): Çoğunluktan farklı din, dil ve et- ♦ Monarşi: Devletin tek bir kişi (kral, kraliçe, imparator vb.)
nik köken gibi özelliklere sahip olana insan topluluklarıdır. tarafından, genellikle kalıtsal olarak yönetildiği yönetim
Osmanlı Devleti’nde Sırp, Bulgar, Ermeni ve Yahudi gibi biçimidir.
Türk ve Müslüman olmayan insanlar bu şeklide adlandırıl-
maktaydı. ♦ Mutlakiyet: Devletin tüm yetkilerinin tek bir kişide (mut-
lak monark) toplandığı, hiçbir anayasal sınırlamanın olma-
♦ Hitabet: Etkili söz söyleme sanatıdır.
dığı yönetim şeklidir.
♦ İdadi: Osmanlı Devleti’nde lise düzeyinde eğitim veren ♦ Panslavizm: Bütün Slav kökenli halkları (Ruslar, Polonyalı-
okuldur.
lar, Çekler, Slovaklar, Sırplar, Hırvatlar, Bulgarlar vb.) ortak
♦ İdealist: Belli hedeflere sahip olan ve bu hedefleri ya da bir siyasi ve kültürel birlik altında toplama amacını güden
ülküleri gerçekleştirmeyi yaşam felsefesi haline getiren ideolojidir.
kişilere denir.
♦ Parlamento: Halk tarafından seçilmiş temsilcilerden olu-
♦ İhtilal: Bir devletin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapı- şan, yasama yetkisine sahip meclistir. Ülkelerin yasalarını
sını kökünden değiştirmek ereğiyle girişilen silahlı halk yapar, hükûmeti denetler ve bütçeyi onaylar.
hareketidir.
♦ Reform: 16. yüzyılda başlayarak tüm Avrupa'yı etkilemiş
♦ İktisat: İnsanların sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçlarını ve Katolik Kilisesi'ne karşı yapılmış dini alanda görülen
nasıl karşıladıklarını inceleyen bilim dalıdır. Üretim, dağı- yenilik hareketidir.
tım, tüketim ve kaynak yönetimi gibi konuları kapsar.
♦ Rönesans: 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupa'da bilim, sanat
♦ İmparatorluk: Bir hükümdarın egemenliği altında birden ve düşünce alanlarında yaşanan, eski Yunan ve Roma
fazla ulusu içinde barındıran devletlerdir. kültürlerinin yeniden keşfedildiği, akıl ve bireyin ön plana
♦ İnkılap: Bir toplumun önemli kurumlarını kısa bir süre çıktığı aydınlanma dönemidir.
içinde değiştirip kendini yenileştirmesi atılımıdır.

8